چرا «توانا بود هرکه دانا بود» برای فردوسی است؟
تاریخ انتشار: ۱۳ مرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۳۷۹۵۴۲
علیرضا قیامتی می گوید: بیت «توانا بود هرکه دانا بود» به لحاظ نسخه‌شناسی الحاقی به شاهنامه نیست و به لحاظ معناشناسی هم درست است و تناقصی ندارد.
این شاهنامه‌پژوه و استاد زبان و ادبیات فارسی در گفت‌وگو با ایران اکونومیست درباره اصالت و یا الحاقی بودن بیت «توانا بود هرکه دانا بود/ به دانش دل پیر برنا بود» با تأکید بر اینکه به لحاظ نسخه‌شناسی این بیت الحاقی نیست، اظهار کرد: سخن دکتر فریدون جنیدی را خوانده و از خود ایشان نیز شنیده‌ام که این بیت را الحاقی می‌داند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
قیامتی در ادامه گفت: درست است که این بیت‌ها با هم تناقض دارند؛ اما اولاً تناقض دلیل بر الحاقی بودن نیست، که اگر اینگونه باشد هرکدام ما می‌توانیم ده‌ها بیت از شاعران متعدد بیابیم که بیتی نکته‌ای را بیان کرده و در جای دیگر نکته دیگری و آنها با هم تناقض دارند. در واقع این تناقض در وجود ما انسان‌ها و زندگی ماست. ما به‌مرور تغییر می‌کنیم و نظر و عقیده‌مان عوض می‌شود. جدای از این ممکن است در جایی نکته‌ای را یادآور شویم بعد فراموش کنیم و در جای دیگر چیز دیگری بگوییم. فردوسی در جایی گفته ممکن است فردی را ببینید که دست چپ و راستش را نمی‌داند؛ اما قدرتمند است و این تناقضی با بیت «توانا بود...» ندارد.
او با تأکید بر اینکه نکته جنیدی درباره این تناقض دقیق و درست نیست، افزود: در این بیت «توانا بود هرکه دانا بود» فردوسی دانایی را توانایی می‌داند و می‌گوید دانایی یک‌سری توانمندی‌ها ایجاد می‌کند و این توانمندی‌ها زور بازو یا قدرت نیست که آقای جنیدی چنین تعبیر کرده است؛ از نظر فردوسی انسان دانا، خرد و دانش بیشتری دارد و در عرصه‌های دیگر توانمند است نه لزوماً زور بازو. در این بیت توانایی را نباید زور بازو در نظر بگیریم.
این استاد دانشگاه سپس با اشاره به بحث بیت‌های الحاقی در شاهنامه‌شناسی، گفت: در این زمینه دو نگاه کاملاً مجزا داریم؛ یکی نگاهی است که آقای جلال خالقی مطلق دارد که کاملاً نسخه‌شناسانه است؛ او می‌گوید آن‌چه ما از شاهنامه سراغ داریم، نسخه‌های معتبر و کهنی است که در مقابل ما قرار دارد و چیزی غیر از این نمی‌توانیم فکر کنیم و از داخل همین‌ها شاهنامه واقعی یا شاهنامه‌ای را که نزدیک به نسخه مادر است پیدا می‌کنیم.
قیامتی افزود: نگاه و نظر دیگری هم وجود دارد و استاد جنیدی هم بر این باور است. او معتقد است بین درگذشت فردوسی و قدیمی‌ترین نسخه‌های موجود شاهنامه ۲۵۰ سال، [نسخه کامل ۶۷۵ لندن حدود ۲۷۵ سال و ۶۱۴ فلورانس نیز ۲۰۰ سال] فاصله است و ما نمی‌دانیم در این ۲۰۰ سال چه اتفاقاتی افتاده است. این نظر استاد جنیدی هم کاملاً درست است.
او سپس توضیح داد: کاتبان شاهنامه دو گروه بودند؛ ملایان بودند که قطعاً نگاه مذهبی داشتند و اگر می‌دیدند فردوسی بیتی را در ستایش فلان فرد یا فلان مذهب نیاورده، خودشان بیتی اضافه می‌کردند. گروه دیگر کاتبان هم کاتبان درباری بودند. آنها وظیفه داشتند و از حاکمان وقت پول می‌گرفتند که این کار را انجام دهند و قطعاً حاکمان (نه حاکمان غزنوی، نه سلجوقی و نه ایلخانی) رابطه خوبی با شاهنامه نداشتند. می‌توان گفت کاتبانی که خوشایند فرمانروایان بغداد کتابت می‌کردند رویکردی شایسته و مثبت به شاهنامه نداشتند. آنها شاهنامه را «نامه ایران» و «نامه گبران» می‌دانستند و فردوسی را «مغ مغ‌نسب، گبر آتش‌پرست/ به بیعت به هر موبدی داده دست/ کهن موبدی وجه نان مجوس/ به هر دخمه مرثیه‌خوان مجوس/ دلش گبر و جان گبر و گبری‌زبان/ ز گبران بگیری زبان نکته دان». یکی از اتهام‌های فردوسی را اینگونه عنوان می‌کردند که چرا از ایران گفته است. از ایران سخن‌گفتن برای فردوسی اتهام بود: «نویسنده داستان مغان/ بزرگی ده فر ایرانیان». یکی از اتهام‌های فردوسی «مغ مغ‌نسب و گبر آتش‌پرست» و دیگری «بزرگی ده فر ایرانیان» بود؛ بنابراین مطمئناً برخی کاتبان ابیاتی را که با باورهای آنها هماهنگ‌تر و به گمان آنها جای آن در شاهنامه خالی بوده اضافه می‌کردند و یا ابیاتی را که برایشان خوشایند نبوده یا با اعتقاداتشان همسو نیست حذف می‌کردند.
این شاهنامه‌شناس در ادامه با بیان اینکه ما نمی‌توانیم حدس بزنیم در آن ۲۰۰ سال چه پیش‌آمده و آقای خالقی هم به لحاظ نسخه‌شناسی درست می‌فرماید، خاطرنشان کرد: من بین نظر این دو استاد بزرگوار نظر میانه‌ای دارم. خالقی می‌گوید بیت «توانا بود» در همه نسخه‌ها هست بعضاً با تغییرات جزئی. به نظرم به لحاظ معناشناسی هم این بیت درست است. با وجود اینکه نظریات و دیدگاه‌های دکتر جنیدی را باور دارم و دغدغه‌اش را درک می‌کنم، درباره این بیت این استدلال را نمی‌پذیرم. توانایی در اینجا فقط زور بازو نیست.
منبع: خبرگزاری ایسنا برچسب ها: شاهنامه ، علیرضا قیامتی ، بیت الحاقی
منبع: ایران اکونومیست
کلیدواژه: شاهنامه
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iraneconomist.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران اکونومیست» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۳۷۹۵۴۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
تعیین فرصت ۶ ماهه برای پرداخت حق سهم شهرداری از اراضی الحاقی
ایسنا/کردستان استاندار کردستان، مصلحت مردم را مهمترین نکته دانست و گفت: در مورد برخی مشکلات در زمینه اراضی قولنامه‌ای و غیره مصالح مردم باید همواره مورد نظر قرار گیرد و در چارچوب قوانین به مطالبات به حق مردم پاسخ داده شود.
اسماعیل زارعی‌کوشا، امروز پنجشنبه (۱۳ اردیبهشت)در نشست با اعضای شورای اسلامی شهر سنندج که با حضور فرماندار و شهردار سنندج و جمعی از مسئولان استانی برگزار شد، اظهار کرد: مطالبات اراضی شهری شهرداری از راه و شهرسازی باید پرداخت شود.
وی افزود: راه و شهرسازی استان و دیگر دستگاه های اجرایی باید مطالبات شهرداری را پرداخت کنند، در این جلسه مصوب می کنیم که ۲ هکتار از ۲۰ هکتار خالص مسکونی که شهرداری از راه و شهرسازی طلب دارد، ظرف ۶ ماهه نخست امسال بازگردانده شود و به مرور مابقی این مطالبه نیز بازگردد.
استاندار کردستان در ادامه به بند ت تبصره ۶ هم اشاره کرد و ادامه داد: انتظار داریم وجود اینگونه مشکلات را انتقال دهید تا پیگیری های لازم را از طریق وزارتخانه‌های ذیربط انجام دهیم.
زارعی‌کوشا، با تاکید بر رفع مشکل بیمه کارگران شهرداری، اضافه کرد: عملکرد شهرداری سنندج در حوزه‌های مختلف به ویژه توجه به نقاط کم برخوردار، توسعه فضای سبز، اجرای نهضت آسفالت بسیار مثبت بوده لذا نباید این اقدامات ارزشمند تحت‌الشعاع برخی مسائل مانند بیمه قرار بگیرد.
وی عنوان کرد: اعضای شورا و شهرداری‌ها باید مسئله و مشکلات را در صحن حل و در فضای رسانه‌ای از این عملکرد دفاع کنند، چرا که عملکرد شهرداری نتیجه تصمیم‌گیری شورا است.
استاندار کردستان با تاکید براینکه شهردار و معاونین شهردار نیز باید پاسخگوی مطالبات به حق مردم باشند، گفت: اینکه شهرداری‌ها همیشه مورد نقد هستند، طبیعی است اما عملکرد مطلوب شهرداری در حوزه‌های مختلف نباید تحت‌الشعاع برخی مشکلات داخلی قرار گیرد.
زارعی‌کوشا تصریح کرد: رضایتمندی ۲ هزار و ۵۰۰ نفر پرسنل شهرداری در زمینه پرداخت به موقع حق بیمه رضایتمندی ۲ هزار و ۵۰۰ خانوار است و رضایتمندی این افراد می‌تواند به کل شهر و مردم سرایت کند، لذا برای رفع مشکل پیگیری‌های لازم با تامین اجتماعی صورت بگیرد و به بهترین نحو حل و فصل شود.
وی در ادامه مصلحت مردم را مهمترین نکته دانست و گفت: در مورد برخی مشکلات در زمینه اراضی قولنامه‌ای و غیره مصالح مردم باید همواره مورد نظر قرار گیرد و در چارچوب قوانین به مطالبات به حق مردم پاسخ داده شود.
وی اضافه کرد: به عنوان نماینده دولت در کردستان در تریبون‌های رسمی از سوی برخی افراد کم تخریب نشده‌ایم البته منشا تمام این تخریب‌ها را می‌دانیم اما معتقدیم اگر خود را درگیر این حواشی کنیم در مسیر اصلی استفاده از فرصت مسوولیت برای خدمت فاصله می‌گیریم.
استاندار کردستان با تاکید بر اینکه فضای تعاملی بین شورا و مجموعه مدیریت شهری موجب دلگرمی مردم می‌شود، گفت: بی‌اعتمادی که امروز وجود دارد، محصول بردن برخی مسائل در فضاهای رسانه‌ای است.
زارعی‌کوشا خاطرنشان کرد: خوشبختانه اعتماد خوبی نسبت به مسوولان در جامعه استان وجود دارد، نباید اجازه دهیم این فضای مطلوب اعتماد از بین برود.
وی در پاسخ به مباحث مطرح شده در مورد آلایندگی‌های زیست‌محیطی برخی واحدهای تولیدی بزرگ در شهر سنندج هم گفت: در موضوع حقوق مردم هیچ تعارفی با کسی نداریم، موضوع وجود آلاینده‌های زیست‌محیطی واحد پتروشیمی باید به صورت ویژه و از مسیر قانونی بررسی شود در دفاع از منافع مردم هیچ تعارفی با کسی نداریم.
استاندار کردستان اضافه کرد: اگر این واحد صنعتی واقعا به لحاظ زیست‌محیطی آسیب‌رسان است باید نسبت به پرداخت عوارض شهرداری در این زمینه اقدام کند.
زارعی‌کوشا در مورد تعامل ضعیف برخی از دستگاه‌ها با مجموعه شورا و شهرداری هم گفت: حتما این موضوع از طریق معاونت امور عمرانی استانداری بررسی و ساز و کارهای لازم در این خصوص اتخاذ خواهد شد.
وی از اختصاص ۳ هزار و ۵۰۰ تن قیر به شهرداری در سالجاری خبر داد و گفت: اختصاص ۲۰ میلیارد تومان اعتبار به پروژه قاطع تکیه چمن از سوی سازمان برنامه ریزی استان رقم مناسبی است که خوشبختانه تا کنون ۱۲ میلیارد آن تامین شده است البته امیدواریم بازهم به اجرای این پروژه کمک شود.
انتهای پیام
تداوم بارندگی‌ها در کشور / دمای هوا در بعضی مناطق کاهش می‌یابد